فیلم شتاب Rush یک درام ورزشی زندگینامهای به کارگردانی ران هاوارد است. شاید معروف‌ترین اثری که ران هاوارد نوشته و کارگردانی کرده است درام زندگینامهای ذهن زیبا Beautiful Mind است، که به زندگی جان نش ریاضی‌دان معروف می‌پردازد. فیلمی که توانست در آکادمی اسکار جوایز متعددی را از آن خود سازد. ران هاوارد در این فیلم ثابت کرد در خلق درام‌های زندگینامهای تبحر دارد. در این مقاله می‌خواهیم ببینیم آیا وی در روایت‌گری داستان زندگی دو راننده محبوب فرمول یک نیز به همان اندازه موفق بوده است؟ پس با ما همراه باشید تا فیلم شتاب Rush را بررسی کنیم.
ارزش‌هایی فراتر از برد و باخت
اگر بخواهیم داستان فیلم “شتاب” یا “Rush” را در یک خط تعریف کنیم، باید بگوییم که فیلم رقابت دو راننده فرمول یک را در مسابقات سال ۱۹۷۶ روایت می‌کند. اولین چیزی که در رابطه با موضوع فیلم به ذهن خطور می‌کند این است که احتمالا ایده، مضمون و تمام وقایع فیلم حول رقابت بر سر پیروزی در مسابقات رانندگی می‌گردد. اما دقیقاً اینطور نیست.
نکته‌ای در رابطه با نظام ارزشی درام
در هر فیلمی که از ساختار کلاسیک پیروی می‌کند مجموعه‌ای از حوادث رخ می‌دهد که معمولاً هر کدام از این حوادث در یک صحنه از فیلم اتفاق می‌افتد. در هر حادثه ارزشی جدید به داستان اضافه شده، یا تغییر می‌کند. تغییر ارزش از مثبت به منفی، یا بالعکس اتفاق می‌افتد. به عنوان مثال در فیلم راش شخصیت جیمز هانت انگلیسی با بازی کریس همسورف از نیکی لائودای اتریشی با بازی دنیل برول امتیاز کمتری دارد. در یکی از رقابت‌ها لائودا از مسابقه کناره گیری می‌کند و این باعث می‌شود هانت جلو بیفتد. بنابراین ارزشِ موفقیت هانت از منفی به مثبت، تغییر می‌یابد.
محبوب بودن یا نبودن، مسئله این است
معمولا در فیلم‌های درام ورزشی بخش اعظم تغییرات ارزش در طول حوادث به همین ارزش‌های رقابتی معطوف شده، و حوادث به‌گونه‌ای پیش می‌رود که برد و باخت در رقابت به ارزش نهایی فیلم مبدل می‌شود. اما در این فیلم علاوه بر امتیازات و ارزش‌های رقابتی، محبوبیت و منفور بودن شخصیت‌ها نیز به عنوان ارزش‌های اصلی تغییر می‌کنند، و می‌توان گفت: که کم‌کم از بار ارزشی رقابت‌ها کاسته شده، و محبوبیت شخصیت‌ها به ارزش و هماورد پایانی فیلم بدل می‌گردد.
شخصیت‌های چندبعدی؛ نقطه قوت فیلم
جیمز هانت در ابتدای فیلم شخصیتی زن‌باره، خوش‌گذران و لاابالی، و در مقابل لائودا انسانی قانون‌مدار، منظم و متعهد معرفی می‌شود. اما حوادث فیلم به‌گونه‌ای پیش می‌رود که به تدریج جنبه‌های دیگری از شخصیت جیمز هانت را نمایان می‌سازد، و درمی‌یابیم که وی آدمی احساسی، با معرفت و اهل رفاقت است. در مقابل، طی حوادثی که در کشمکش‌ها رخ می‌دهد، جنبه‌هایی تازه از شخصیت لائودا ظهور و بروز یافته، کاراکتر بی‌احساس، خشن و سردوخشک وی، بیش‌ازپیش عیان می‌شود. کاراکتری که دیگران را از خود می‌راند.
بروز صفات شخصیتی کاراکترها در مواجهه با اتفاقات و در کشمکش با حوادث که سبب این تغییرات ارزشی می‌شود، نقطه قوت فیلم محسوب می‌گردد. شکل‌گیری تدریجی تصویر کاراکترها در ذهن مخاطب، فیلم را از رقابت معمولی دو راننده فراتر می‌برد.
برنده کیست؟
اگر بخواهیم آن‌چه را که فیلم شتاب خواسته یا ناخواسته، به مخاطبش القاء می‌کند کشف کنیم، بایستی برنده رقابت را بیابیم. رقابتی که نه درون پیست و بر سر جایگاه قهرمانی، که بر سر محبوبیت، بین دو کاراکتر شکل گرفته است. همانطور که عرض شد، کاراکتر منظم و متعهد لائودا کم‌کم جایگاه برتر اخلاقی‌اش را به کاراکتر خوش‌گذران و غیرمتعهد جیمز هانت واگذار می‌کند، و به شخصیت کج‌خلق، منفور و ناجوانمرد فیلم تبدیل می‌شود. در مقابل جیمز هانت به عنوان شخصیت خوش‌خلق، جذاب و جوانمرد فیلم تثبیت می‌گردد. البته گفتنی است که فیلم با پرداخت درستی که دارد، اجازه نمی‌دهد که به‌راحتی کاراکترهایش را قضاوت کنیم.
فیلم شتاب Rush یک درام زندگینامهای بوده، و ما فرض را بر این می‌گیریم که در رابطه با خصوصیات اخلاقی شخصیت‌ها، واقعیت را به تصویر کشیده است. بنابراین دلیل جذابیت این واقعیت و عاملی که سبب شده تا به سوژه‌ای گیرا مبدل شود تضاد است. تضادی که در لایه‌های درونی شخصیت دو کاراکتر وجود دارد. این تضاد و تفاوت عمیق در تیپ شخصیت‌ها و سبک‌زندگی آن‌ها و کشمکشی که به‌واسطه این اختلاف به‌وجود می‌آید ، به عامل محرک درام مبدل می‌شود.
از طرف دیگر، می‌توان این نکته را هم اضافه کرد، که شخصیت بی‌قید هانت و سبک‌زندگی غیرمتعهدانه وی، در کنار روحیه دوستانه او، قابلیت خلق یک قهرمان تمام‌عیار هالیوودی را فراهم کرده است. مسئله‌ای که فیلم به‌خوبی از آن بهره‌جسته، و در اجرای آن، موفق عمل کرده است.
